Kuhle Wampe, μια βραδιά στην εργατική λέσχη

Μπροστά! Χωρίς να ξεχνάμε ποιος είναι ο δρόμος μας!

Μπροστά, χωρίς να ξεχνάμε: σε ποιον ανήκει ο δρόμος;

Σε ποιον ανήκει ο κόσμος;

Μπ. Μπρεχτ

Πραγματοποιήθηκε στις 16/3 στην Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης η προβολή της ταινίας Kuhle Wampe ( ή Σε ποιον ανήκει ο κόσμος) και ακολούθησε εισήγηση από τη συγγραφέα Νάντια Βαλαβάνη και συζήτηση. Η Ν. Βαλαβάνη ανέλυσε εξαντλητικά το περιεχόμενο της ταινίας, τις συνθήκες παραγωγής και διανομής της, τους τρόπους πρόσληψης της, καθώς και το ευρύτερο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της «ανάπηρης» Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (1919-33).

Τονίστηκε ιδιαίτερα το γεγονός ότι η ταινία ήταν η πρώτη που αναφερόταν άμεσα στην εργατική τάξη της εποχής. Ήταν μια ταινία από την εργατική τάξη για την ίδια την τάξη, με εργάτες-ηθοποιούς, όπου χρησιμοποιήθηκε αυτό που ο Μπρεχτ αποκάλεσε αποστασιοποίηση: Η πραγματικότητα είναι το καθημερινό, το οικείο, η συνήθεια, οι κυρίαρχες συμβάσεις και κώδικες, ο τόπος όπου αναπαράγονται οι αστικές κοινωνικές σχέσεις. Η καινούρια ματιά παρεμβαίνει αποστασιοποιημένη σε αυτή την οικεία πραγματικότητα, την κάνει ανοίκεια, παράξενη, διαλύοντας έτσι το προφανές. Η συνέχεια του πραγματικού κόσμου αναιρείται μέσω της ανάδειξης των σημείων ανατροπής, των γεγονότων στα οποία παρεμβάλλεται ο θεατής με την κρίση του. Οι κλειστές πόρτες για τους ανέργους, η αυτοκτονία του σιωπηλού άνεργου μέλους της οικογένειας – «δεν είσαι ευγενικός όταν ψάχνεις για δουλειά»–, η χειραφετημένη και πολιτικοποιημένη νέα που αντιπαρατίθεται στον ποτισμένο με μικροαστικές απόψεις εργάτη-πατέρα –«οι δουλευταράδες πάνε μπροστά»–, η αντιπαράθεση των νέων εργατών με τους μεσήλικες μικροαστούς στο τραμ, η υπόμνηση ότι ο κόσμος θα αλλάξει από όσους δεν είναι ικανοποιημένοι από αυτόν, οι αθλητικοί αγώνες των εργατών, «να μάθουμε να νικάμε» και να είμαστε αλληλέγγυοι («ποιον να νικάμε» ρωτήθηκε η εισηγήτρια κατά την συζήτηση, και πως συνδυάζεται αυτή η προτροπή με την αλληλεγγύη), η συλλογική τους ζωή, η έκτρωση της νεαρής εργάτριας και ο γυμνισμός των αθλουμένων στη λίμνη την ώρα που στην αντίπερα όχθη ακούγονταν οι καμπάνες της εκκλησίας (οι δύο τελευταίες σκηνές αφαιρέθηκαν από τη λογοκρισία), κ.λπ.

Στην εισήγηση της Ν. Βαλαβάνη, εκτυλίχθηκε η πορεία που οδήγησε στο ναζιστικό σκοτάδι, επισημάνθηκαν οι αναλογίες με τη σημερινή εποχή – συνεπώς και η επικαιρότητα του Kuhle Wampe – ενώ διαβάστηκε ένα αδημοσίευτο στην Ελλάδα κείμενο του Μπρεχτ για την λογοκρισία της ταινίας. Στόχος μας είναι σύντομα, να ανεβάσουμε στο μπλογκ βίντεο με την εισήγηση.