Τα κορίτσια της βροχής στη Νέα Σμύρνη

Θα έλεγα παλιόκαιρος χθες και στη Νέα Σμύρνη, αν δεν ήταν τόσο έντονη η θύμηση από τη νοσταλγία με την οποία μιλούσαν τα κορίτσια της Θεσσαλονίκης για τη βροχή, στην ταινία της Αλίντας Δημητρίου…  Όσοι έχουν διαβάσει ή δει παρόμοια ντοκουμέντα, όπου το τερατώδες σώμα της εξουσίας επιχειρεί να συντρίψει με βασανιστήρια και φυλακές το σώμα του αντιστεκόμενου, θα θυμούνται αυτή τη λαχτάρα για μικρά, καθημερινά πράγματα όπως μια βόλτα στη βροχή∙ αυτά τα μικρά παράθυρα της μνήμης που κρατούσαν ζωντανή την εικόνα της κοινωνίας από την οποία οι αγωνιστές και οι αγωνίστριες αποσπάστηκαν βίαια, όχι γιατί την μισούσαν αλλά γιατί την καταφάσκανε με τίμημα την ελευθερία ή και την ίδια τη ζωή τους.

Δεν θα γράψω σ’ αυτό το σημείωμα κριτική για την ταινία, αυτό το έκαναν και θα το κάνουν άλλοι, αρμοδιότεροι εμού. Περιορίζομαι να πω ότι ήταν ένα καταιγιστικό ντοκουμέντο που δεν σ’ άφηνε να πάρεις ανάσα. Δεν θα την έλεγα καν φόρο τιμής στις γυναίκες της αντίστασης απέναντι στη χούντα, μάλλον για αποκατάσταση της γυναίκας αγωνίστριας θα μίλαγα, της γυναίκας γενικότερα που δεν υπήρχε απλώς ως παράρτημα της ανδρικής συμμετοχής στην αντίσταση αλλά κτυπήθηκε όμως με θηριώδη τρόπο ως γυναίκα∙ ως γυναίκα που η στάση της ναρκοθέτησε τα στερεοτυπικά αποδιδόμενα χαρακτηριστικά της «γυναικείας υπόστασης» -εάν ακόμα και σήμερα ακούμε να μιλάνε για βιολογικά και ψυχικά χαρακτηριστικά της γυναίκας που τη διαφοροποιούν απ’ τον άνδρα, τι θα περίμενε κανείς απ’ το σκοτεινό πρόσωπο των βασανιστών της χούντας που «έσπασαν» απ’ την αντοχή του «αδύναμου» γυναικείου σώματος, ξευτιλίστηκαν απ’ την αδυναμία τους να το χρησιμοποιήσουν ως αντικείμενο και μέσο μιας κτηνώδους εξουσίας και να το συντρίψουν.

Μ’ αυτό τον τρόπο ήταν συγκλονιστικές οι μαρτυρίες που κατέθεσαν Τα κορίτσια της βροχής, μ’ αυτό τον τρόπο ήταν συγκλονιστική η απάντηση της Γιώτας Αρμάου, που μας τίμησε με την παρουσία της, όταν είπε ότι δεν θεώρησε δικαίωση το θάνατο των βασανιστών της γιατί αυτό θα την έφερνε στο ίδιο επίπεδο μ’ εκείνους. Κυρίως, μ’ αυτό τον τρόπο ήταν συγκλονιστική η αποδοχή των κοριτσιών της βροχής να ανακαλέσουν οδυνηρές μνήμες μιλώντας γι’ αυτόν τον πολυεπίπεδο βιασμό που υπέστησαν και από τον οποίο επέζησε ατόφια η ανθρωπιά και η δύναμή τους να συνεχίσουν τη ζωή και τους αγώνες.

 Η εκδήλωση στην Εργατική Λέσχη της Νέας Σμύρνης, λοιπόν.

Κάποιες σκόρπιες εικόνας καταρχήν. Η αίθουσα της προβολής, στην οποία πολύ πριν τις 7 που ήταν η ώρα έναρξης της προβολής, οι διοργανωτές χρειάστηκε να αφαιρέσουν τα τραπεζάκια που είχαν τοποθετήσει ανάμεσα στις καρέκλες για να βάλουν κι άλλες καρέκλες και, πριν τις 7 επίσης, στην αίθουσα να είναι το αδιαχώρητο με τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση να κάθονται κατάχαμα, να στριμώχνουν το κεφάλι έστω στο χώρο της προβολής για να εξασφαλίσουν οπτική επαφή με την οθόνη και πάλι πολλοί περιορίστηκαν ν’ ακούνε χωρίς να βλέπουν, μοιρασμένοι στους υπόλοιπους χώρους της Λέσχης. Εντυπωσιακή η συμμετοχή νέων ανθρώπων, εντυπωσιακή η συμμετοχή γυναικών [πολύ πρόχειρα θα τις υπολόγιζα γύρω στα δύο τρίτα  του κοινού], εντυπωσιακή η σιγή που ακολούθησε το τέλος της ταινίας, όχι, δεν πέσανε χειροκροτήματα, η αίσθησή μου ήταν ότι ο κόσμος προσπαθούσε να ξαναβρεί την ανάσα του. Τα χειροκροτήματα –και λίγο σαν ξαλάφρωμα, θα έλεγα- ακούστηκαν όταν μπήκε στην αίθουσα η κ. Αλίντα Δημητρίου για να μιλήσει μαζί μας και όταν, με πολύ δισταγμό ομολογώ γιατί πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σεμνό άνθρωπο, ανακοίνωσα την παρουσία της Γιώτας Αρμάου.

Η συζήτηση

Η Αλίντα Δημητρίου είχε παρεμβάλει στις αφηγήσεις σκηνές από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις και τη βία που ασκήθηκε στους διαδηλωτές, ενώ οι τίτλοι της ταινίας έπεφταν πάνω στην εικόνα της Βουλής. Φυσικό ήταν, λοιπόν, ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης να αφορά την παρούσα συγκυρία, σε σύγκριση ή και ανεξάρτητα από το φιλμικό κείμενο των μαρτυριών για τα βασανιστήρια της χούντας.  Και η Αλίντα Δημητρίου,  αριστερή «παλιάς κοπής» όπως έγραφε χθες ο φίλος μου ο Πέτρος Κακολύρης, με εφηβική σχεδόν διάθεση, τροφοδοτούσε τη συζήτηση υποσχόμενη ότι, εάν έχει ακόμα τη δύναμη, η επόμενη ταινία της θα λέγεται 2012. Θα την έχει. Της το ευχηθήκαμε.

Η εκδήλωση τέλειωσε περασμένες 11 και η αίθουσα εξακολουθούσε να είναι γεμάτη αν και είχε αποχωρήσει αρκετός κόσμος μετά το τέλος της ταινίας.

Τα κορίτσια της βροχής μιλούσαν για τη δύναμη που τους έδινε η αίσθηση ότι δεν ήταν μόνες απέναντι στους βασανιστές τους. Έλεγαν ακόμα ότι πονούσαν για τον άλλο, για τις κραυγές που ακούγονταν και μαρτυρούσαν κτηνώδη βασανιστήρια.

Χθες μιλήσαμε και για το φόβο. Για το φόβο, γυμνό, χωρίς ηρωικά ξεσπάσματα a priori άρνησής του. Γι’ αυτό μιλήσαμε και για τη δύναμη που δίνει το συλλογικό, το μαζί, το όποιο «εμείς» χωράει τον καθένα μας, τα πολλά «εμείς» που μπορούν να γίνουν ασπίδα στο φόβο απέναντι το βιασμό της ζωής μας, για την καταλυτική δύναμη του συλλογικού, εντέλει. Αυτή είναι, νομίζω, η ανάσα μας, η ζωτική λύμφη της συνέχειας

Ήταν μια αναζωογονητική εκδήλωση και ευχαριστώ θερμά τους διοργανωτές της.

Αφροδίτη Κουκουτσάκη